Kripto Terimler Sözlüğü

Kripto dünyası hızlı bir şekilde büyümeye devam ediyor. İnsanlarda konuştukça yeni terimler ortaya çıkmakta. Bu terimleri bilmiyorsanız sizlere hazırladığım bu güzel içerik sayesinde Kripto Para Terimlerini hızlıca öğrenebilirsiniz.

• Blockchain: Block Zinciri; kripto varlıkların büyük muhasebe defteri denilebilir. Dağıtık ve merkeziyetsiz olması kripto para birimlerine olan güveni sağlamaktadır. İlk andan son ana kadar tüm aktarım ve benzeri işlemler bu defter üzerine kaydedilir. Her cüzdan adresinde ne kadar varlık var takip edebileceğiniz Explorer (Kaşif) sayfaları vardır. Kendi Cüzdan adresinizi burada aratırsanız o anda sahip olduğunuz varlıkları ve geçmiş işlem dökümlerinizi kontrol edebilirsiniz.
• Coin: Koin Kendi Blockchain teknolojisine sahip olan kripto para birimlerine verilen isimdir.
• Token: Bilet kendi blokchain’ni olmayan varlığını başka coinin blockchainine borçlu olan dijital varlıktır. O varlığı almak için hangi ağı tercih ederseniz o ağdaki token’ı almış olursunuz.
• Arbitraj: Bir token veya Coin’in ağlar arası olur borsalar arası olur oluşan fiyat farkı sebebiyle yapılan alım satımlarına denir. A borsasında 3 lira olan malın B borsasında 7 lira olması sonucu A borsasından 3 liraya aldığınız malı B borsasına hızlı bir şekilde göndererek satma işlemi sonucu elinize daha fazla para geçmesi olayıdır. Ancak borsalar anlık olarak yatırma çekme işlemlerini askıya alabilirler bu sebeple günlerce malınızı cüzdanınızda görmek için uğraşabilirsiniz. O yüzden DEX’ler üzerinde işlem yapmanız sizin için daha iyi olacaktır.
• Wrapped Token: Coinlerin ağları kendine has olduğu için başka ağda da o coini fiyatı ile birebir temsil eden varlıklara Wrapped yani sarmal token denilebilir. Arbitraj’a uygunlardır (Ağlar arası) 😉
• Nft: Non Fungible Token – Değiştirilemez Token; Resim Ses Video vb. dosyaların Blockchain’de değiştirilemez olarak oluşturulması sonucu ortaya çıkan dijital varlığa verilen isim. Dijital Sanat Eseri
• BEP20: Ethereum’un (ERC20) Token standartına göre oldukça ucuz işlem ücretlerine sahip ve hızlı olan BEP20 token standartı Binance Tarafından Geliştirilip desteklenmektedir.
• BSC: Binance Smart Chain yani Binance Akıllı Zincir Anlamına gelir.
• ERC20: Ethereum’un Token standartının ismidir. Oldukça Yüksek Ağ ücretlerine sahiptir.
• Network: Kripto varlığını çekerken veya alırken kullanılan ağa network denilir. Bep20 Erc20 Polygon gibi ağlar mevcuttur. Bunların Hızları Ağ ücretleri farklı farklıdır.
• Cüzdan (Wallet): Kripto varlıklarınızı depolamaya ayrıca kripto varlık göndermenizi-almanızı sağlayan yazılımlara verilen isimdir.
• Multi-Wallet: Normalde her Blokchain’e ait bir cüzdan yazılımı vardır ancak Multi-Wallet (Çoklu Cüzdan) çoklu cüzdan özelliği ile tek bir cüzdan erişim anahtarı  (Seed) ile birden çok Token Standartında Token veya Coin saklayabilmenizi ve kontrol edebilmenizi sağlarlar. Kullanım açısından daha sağlıklıdır.
• Seed: Kullancağız Cüzdanlara giriş yaparken sizden bir yerlere yazmanızın istendiği 12 veya 24 kelimeden oluşan kelime öbeğidir. Bu kodların ekran görüntüsünü telefonunuza kaydetmeyin. Telefonunuzdaki çoğu uygulama medya erişimi vardır ve cüzdanınızda bulunan kripto varlıklara erişim bu kelime öbeği ile mümkündür. Bir kağıda yazıp saklayabilirsiniz. Cüzdanınıza attığınız varlıklarınız cüzdan uygulaması silinse bile bu kelimeleri cüzdanı tekrar kurduğunuzda geri import (içe aktar) ederek tekrar erişebilirsiniz.
• Explorer: Kaşif anlamı taşır. Kullandığınız her blockchain teknolojisini Google’a Örnek: BSC Ethereum Bitcoin bunlardan hangisi ise sonuna scan yazdığınızda sizi ilgili ağın explorer sayfasına götürecektir.
• CMC: Coinmarketcap demektir. Coinmarketcap bir kripto istatistik web sayfasıdır ve token veya coinleri belirli şartlara göre listeler. İlgili Coin-Tokenı bu sayfada arattığınızda Kirpto Varlığın Explorer adresini, Websitesini, hangi ağda basıldığını, arzını, ilgili haberleri görebilirsiniz. Ayrıca Coinmarketcap bazı ücretsiz ödüller dağıtmaktadır. Bu ödüllerden yaralanmak için CMC’ye https://coinmarketcap.com/invite?ref=73WXYSBT bu linkten üye olup günlük Elmas (Diamond) toplayıp bazı ödüllere bu elmaslar sayesinde sahip olabilirsiniz.
• CoinGecko: CG’de aynı şekilde CMC sayfası gibidir ancak daha adı sanı duyulmamış tokenlar burada daha hızlı listelenir önceden ilgili tokendan haberdar olmanızı dahada kolaylaştıracaktır.
• Airdrop: Belirli Şartlar karşılığında sağlanan ücretsiz Token veya Coin Dağıtımlarına verilen isimdir. Hava İndirmesi anlamını taşır.
• Whitelist: Beyaz Liste anlamı taşır ancak ilk satışı yapılacak olan token veya coinin kimlere satılacağının belirlenmesi için cüzdan adresiniz ile başvurabileceğiniz şanslılar listesidir. Bu listeye katılan kişiler satışa çıkmamış tokenları önceden düşük ücret ile satın alma şansı elde ederler. Ancak son dönemlerde whitelist kısmında bile çoğu dolandırıcılık hikayesi yaşanmıştır.
• WhitePaper: Bir projenin parası olan token’nın amacını vizyonunu misyonunu, ne kadar basılacağını, basan kişilerde ne kadar olacağının, nasıl ilk satış yapılacağının anlatıldığı projeye güvenmenizi sağlayan şeffaflık raporudur diyebiliriz.
• Roadmap: Yol Haritası anlamı taşımaktadır ve çıkan projenin neleri geliştireceğini yazılımsal olarak neler yapacağının borsalarda ne zaman listeleneceğinin, ne gibi pazarlama yöntemlerini uygulayacaklarını anlattıkları tarihsel olarak görebileceğiniz yerdir.
• Tokenomic: Tokenekonomisi demektir. Token’nın ne kadar basılacağı yani arzının ne kadar olacağı gibi özellikleri barındaran rapora verilen isimdir.
• Fee: Yapılacak İşlem için ödenecek olan ağ ücretini ifade eder.
• Dex: Decentralized Exchange – Merkeziyetsiz Borsa anlamı taşır. Cüzdanlarınız ile bağlanabildiğiniz bu borsalarda tamamen kimliksiz bir şekilde alsat yapmanıza olanak tanır.
• Cex: Centralised Exchange – Merkeziyetli Borsa demektir. Kimliğiniz – E-postanız ile kayıt olduğunuz borsalara verilen isimdir.
• Defi: Merkeziyetsiz Finans – Decentralized Finance demektir. Merkeziyetsiz olarak borç alıp borç verme sistemleri ile elinizdeki malları belirli kriterlerde borç vermenizi veya borç almanızı sağlarlar. Günümüz bankacılık sistemlerinin kriptoya uyarlanması gibidir. Faiz sistemini işletirler.
• Limit Emri: Yapacağınız al sat işlemlerinde almak veya satmak için fiyat ve miktarı manuel olarak belirlediğiniz emir çeşidinin ismidir.
• Piyasa Emri: Piyasaya sat-al demektir. Elinizdeki Malın, alım satım işleminde doğrudan tahtadaki fiyat ve miktardan alarak veya satarak değişimin gerçekleşmesini sağlar. Ancak önemli olan hususlar alım yaparken; tahtada sizin alacağınız miktara karşılık o anda beklediğiniz fiyatlardan karşılayacak satış emirlerinin bulunuyor olmasıdır. Eğer tahtada en düşük fiyatlı satış emrinde sizin beklediğiniz kadar miktar o fiyattan yok ise bir üst fiyata geçerek alım işlemini borsa otomatik aldığınız mallarda fiyatı yükselterek tamamlar. Satış da ise tam tersi olarak diğer kişilerin vermiş olduğu alım emirlerine sizin sattığınız miktar karşılana dek fiyatı düşürerek satışınız gerçekleşir. Bu sebeple elinize beklediğiniz kadar satmış veya almış olduğunuz miktar geçmeyebilir. Limit Emri kullanmanız sizin için daha iyi olacaktır. Eğer çok yüksek miktarlı al sat yapıyorsanız borsada mumların pin atmasına sebep olabilirsiniz.
• Makas: Borsada halihazırda bekleyen satış ve alış tekliflerinin aralarında bulunan en yüksek alım emri fiyatı ile en düşük satış emri fiyatının arasındaki farka denir. Makas ne kadar çok olursa Pin atma olayı gerçekleşir diyebiliriz. Birde yapılacak alım satımın miktarının büyük olması da pin atma olayını gerçekleştirir.
• Stop-Limit Emri: Tetikleme Emri diyebiliriz. Bir koşul oluştuğunda tetiklenen emirdir. Örnek: 10’dan aldığınız malın Tahtada en son gerçekleşen, al sat emrinin fiyatı 50 diyelim bu fiyat geri gelmeye başlarsa kâr’da satmak için örneğin fiyat 40 olursa satmak istiyorsunuz gireceğiniz emir şu şekilde olacaktır. Stop(Tetiklenme):40 Limit:38 Miktar: %100. Eğer Fiyat 40 olursa 38’den tahtaya elinizdeki o malın tamamı satış olarak işlenir. Tetiklenme(Stop) fiyatı ile Limit fiyatı arasında ne kadar çok makas bırakırsanız malın satılma ihtimali yükselir. Ancak elinizdeki malı 40’dan değil 38’den satmış olursunuz. Makası kaç vermeniz gerektiğini genellikle al sat işlemlerinde 2dk’lık periyodlarda oluşan makasları gözlemleyerek tespit edebilirsiniz. Alırken de tam tersi fiyat yukarı giderken alım yaptırabilirsiniz. Yani fiyat yükselmeye başladı daha da yükselirse diye alım yapmak içindir. Anlık Fiyat 35 iken,  Örnek: Stop:40 Limit:42 Miktar%100 gibi.
• OCO emri: Birbirini iptal eden emir demektir. iki yönlü emir verebilirsiniz. Yukarıda anlatmış olduğum Stop-Limit emrine ek bir Limit emri daha girilmesini sağlar. Limit Emri gerçekleşirse Stop-limit emri iptal olur, Stop-Limit Emri Gerçekleşirse Limit emri iptal olur. Örnek verecek olursak. Elinizde bulunan malın fiyatı 50 diyelim. Limit: 55 / Stop-Limit kısmı ise Stop: 45 Limit: 43 Miktar:%100 şeklinde olacaktır. Yani Fiyat 55’e satış %100 miktar ile satış emri gir ama Fiyat: 45’e düşerse 43’den sat demektir. Alım yaparken de tam tersi olacaktır Örnek: Almak istediğiniz malın fiyatı 50 diyelim. Limit: 45 / Stop Limit Kısmı ise Stop: 52 Limit: 53 olacaktır. Yani almak istediğiniz malın fiyatı 45 olursa doğrudan alınması için tahtaya işle ama fiyat 52’yi görürse 53’den al demektir. Çok kullandığım bir emir türüdür. Stop Limit kısmında Makas koymayı unutmayın. Aksi taktirde hiçbir emriniz gerçekleşmeyebilir.
• Pump: Diğer kripto varlıkların bir kripto para varlığına hızlı bir şekilde takas edilmesi sonucu oluşan değerlenmenin diğer adıdır. Yani kısa süre içerisinde (kısa süre artık sizin için ne kadarsa) bir kripto varlığı bir veya birden çok kişi yüksek meblağlar da alım yapar da fiyatı ani bir şekilde yükselirse bu tabir kullanılır.
• Dump: Kısa süre içerisinde yüksek miktarda bir veya birden çok kişinin o kripto varlığı başka kripto varlığa çevirmesine verilen isimdir.
• Pre-Sale: Ön Satış anlamına Gelmektedir. Hiç satışı yapılmamış tokenın ucuz fiyattan ilk sizin almanızı sağlar. Ancak genel satışa açıldığında dump yiyebilir ve zararına satışlar oluşabilir. O yüzden ekibin ekleyeceği likitide miktarı önemlidir. Whitelist katılımı çıkanlarada satışı yapanlar olabilir. Whitelist şartı ucuz fiyat ile satın alma olayını biraz daha zorlaştırmaktadır.
• Likidite: Kripto Paralar için kullanılan terimi satışa ilk çıkan tokenların karşılığında ne kadarlık diğer varlık eklendiği ile alakalıdır. Likidite az eklenirse elinize ön-satışdan geçmiş olan kripto para bile para etmeyebilir.
• Stable Coin: Aslında kendisi stabil tokenlardır fiyatları borsalar tarafından korunuz dolar fiyatı ile birlikte hareket ederler. Önrek olarak USDC USDT BUSD genellikle kullanılır.
• Piyasa Yapıcı: Alırken Tahtanın Satış kısmında bulunan en düşük fiyattandan daha ucuz bir alım emri verdiğinizde piyasa yapıcı olursunuz. Satarkende Tahtanın alım kısmındaki en yüksek fiyattan daha yüksek bir fiyat verirseniz gene piyasa yapıcı bir emir girmiş olursunuz. Çoğu borsada bu şekilde fiyat vermeniz sizi bazı komisyon oranlarından kurtarabilir. Maker diye isimlendirilir. Limit Emri ile mümkündür.
• Piyasa Alıcı: Alırken tahtanın sat kısmında bulunan en düşük fiyatlı satış teklifinden alım yaparsanız piyasa yapıcı değil piyasa alıcısı olursunuz. Satarkende en yüksek verilen alış emrine satarsanız piyasa alıcı olursunuz. Piyasa emride aynı işlemi yapar. Taker olarak isimlendirilir.